Η ιστορία των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών ξεκινά με τη λειτουργία της πρώτης πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης που στεγάστηκε αρχικά στο σπίτι του Κλεάνθη, στο πρώτο πανεπιστήμιο, η οποία συγκροτήθηκε κυρίως από δωρεές ξένων φιλελλήνων και ομογενών. Το 1842, μεταφέρθηκε στο κεντρικό κτήριο του πανεπιστημίου και συστεγάστηκε με την δημόσια βιβλιοθήκη η οποία ξεκίνησε τότε μια δική της παράλληλη ιστορία με έφορο τον Γ. Γεννάδιο (έως το 1942). Η κοινή βιβλιοθήκη που δημιουργήθηκε το 1942, με έφορο τον Γ. Τυπάλδο-Κοζάκη, συνέχισε να εμπλουτίζεται με δωρεές και δαπάνες του πανεπιστημίου.
Η συγχώνευση των δύο βιβλιοθηκών αντιμετωπίστηκε με προβληματισμό από τις πρυτανικές αρχές οι οποίες προέβαλαν την ανάγκη διαχωρισμού τους, υπερασπιζόμενοι την αυτοτέλεια του πανεπιστημίου, τον σημαίνοντα ρόλο του ως ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος και την ανάγκη επιστημονικής πληρότητας κάθε διδακτικού κλάδου μέσω εξειδικευμένων βιβλιοθηκών. Κατά την διάρκεια των προσπαθειών για την αυτονόμηση της βιβλιοθήκης, οι συλλογές της πέρασαν από διάφορες φάσεις αναδιοργάνωσης και ταξινόμησης καθώς ολοένα και μεγάλωναν οι ανάγκες της για χωρική επέκταση. Με τον διορισμό του Ε. Ροΐδη στην θέση του εφόρου το 1880, ξεκίνησε ένα νέο κεφάλαιο για την ιστορία της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης λόγω της έναρξης σημαντικών προσπαθειών για την ανέγερση κτηρίου για την στέγαση και των δύο βιβλιοθηκών. Για τον σκοπό αυτό, το πανεπιστήμιο είχε παραχωρήσει, το 1859, το οικόπεδο στη δεξιά πλευρά του, ενώ ο Θ. Χάνσεν είχε συμπεριλάβει το κτίριο στα σχέδιά του στο πλαίσιο της Αθηναϊκής τριλογίας του, ανεξάρτητα από το εάν θα γινόταν βιβλιοθήκη ή μουσείο. Το κτίριο επανασχεδιάστηκε το 1884 και οικοδομήθηκε με την επίβλεψη του Ε. Τσίλερ, από το 1888 έως το 1903.
Από το 1903, οι δύο βιβλιοθήκες είχαν τον δικό τους χώρο στο καινούριο κτίριο και συνέχισαν να συνυπάρχουν, ενώ στον ίδιο χώρο στεγάστηκε αρχικά και το φοιτητικό αναγνωστήριο. Από το 1905, οι εκάστοτε έφοροι κατέθεταν απολογιστική έκθεση προς την Πρυτανεία μόνο για το τμήμα που αφορούσε την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη. Εξάλλου, τα εργαστήρια, φροντιστήρια και σπουδαστήρια είχαν αρχίσει να αναπτύσσουν τις δικές τους βιβλιοθήκες. Από το 1920 άρχισε πλέον η Εθνική Βιβλιοθήκη να διεκδικεί την αυτονόμησή της και να ζητά από το πανεπιστήμιο τον διαχωρισμό και την άμεση μεταφορά του φοιτητικού αναγνωστηρίου. Το 1930, το φοιτητικό αναγνωστήριο μεταφέρθηκε στην Πανεπιστημιακή Λέσχη και οργανώθηκε από βιβλιοφύλακα της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Με τον οργανισμό του 1932, η Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη αποτελούνταν από: α) τα βιβλία που περιελάμβανε η Εθνική Bιβλιοθήκη και ανήκαν στην πανεπιστημιακή, και β) τα βιβλία που διέθεταν τα σπουδαστήρια, τα εργαστήρια, τα μουσεία, οι κλινικές και τα λοιπά παραρτήματα του πανεπιστημίου.
Η Βιβλιοθήκη του ΕΚΠΑ (www.lib.uoa.gr) αποτελεί σήμερα αυτοτελή Διεύθυνση και το υλικό της επιμερίζεται και στεγάζεται σε 9 κτηριακά συγκροτήματα ισάριθμων Σχολών του Πανεπιστημίου, ενώ περιλαμβάνει και το Υπολογιστικό Κέντρο Βιβλιοθηκών. Αποστολή της είναι η υποστήριξη και η ενίσχυση των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του Ιδρύματος, η διαχείριση και διάθεση εξειδικευμένων επιστημονικών πληροφοριών στην ελληνική και διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα και η ουσιαστική συμμετοχή σε κάθε δραστηριότητα για την παιδεία και τον πολιτισμό. Με περισσότερα από 1.000.000 τεκμήρια βιβλίων και περισσότερα από 350.000 τεκμήρια επιστημονικών περιοδικών, αποτελεί πλέον μία από τις τρεις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Ελλάδος μαζί με την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Βιβλιοθήκη του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.
Για επίσκεψη στον ιστότοπο των βιβλιοθηκών δείτε εδώ
Για επικοινωνία με τη Διεύθυνση Βιβλιοθήκης το e-mail είναι dibib@lib.uoa.gr
Η συγχώνευση των δύο βιβλιοθηκών αντιμετωπίστηκε με προβληματισμό από τις πρυτανικές αρχές οι οποίες προέβαλαν την ανάγκη διαχωρισμού τους, υπερασπιζόμενοι την αυτοτέλεια του πανεπιστημίου, τον σημαίνοντα ρόλο του ως ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος και την ανάγκη επιστημονικής πληρότητας κάθε διδακτικού κλάδου μέσω εξειδικευμένων βιβλιοθηκών. Κατά την διάρκεια των προσπαθειών για την αυτονόμηση της βιβλιοθήκης, οι συλλογές της πέρασαν από διάφορες φάσεις αναδιοργάνωσης και ταξινόμησης καθώς ολοένα και μεγάλωναν οι ανάγκες της για χωρική επέκταση. Με τον διορισμό του Ε. Ροΐδη στην θέση του εφόρου το 1880, ξεκίνησε ένα νέο κεφάλαιο για την ιστορία της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης λόγω της έναρξης σημαντικών προσπαθειών για την ανέγερση κτηρίου για την στέγαση και των δύο βιβλιοθηκών. Για τον σκοπό αυτό, το πανεπιστήμιο είχε παραχωρήσει, το 1859, το οικόπεδο στη δεξιά πλευρά του, ενώ ο Θ. Χάνσεν είχε συμπεριλάβει το κτίριο στα σχέδιά του στο πλαίσιο της Αθηναϊκής τριλογίας του, ανεξάρτητα από το εάν θα γινόταν βιβλιοθήκη ή μουσείο. Το κτίριο επανασχεδιάστηκε το 1884 και οικοδομήθηκε με την επίβλεψη του Ε. Τσίλερ, από το 1888 έως το 1903.
Από το 1903, οι δύο βιβλιοθήκες είχαν τον δικό τους χώρο στο καινούριο κτίριο και συνέχισαν να συνυπάρχουν, ενώ στον ίδιο χώρο στεγάστηκε αρχικά και το φοιτητικό αναγνωστήριο. Από το 1905, οι εκάστοτε έφοροι κατέθεταν απολογιστική έκθεση προς την Πρυτανεία μόνο για το τμήμα που αφορούσε την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη. Εξάλλου, τα εργαστήρια, φροντιστήρια και σπουδαστήρια είχαν αρχίσει να αναπτύσσουν τις δικές τους βιβλιοθήκες. Από το 1920 άρχισε πλέον η Εθνική Βιβλιοθήκη να διεκδικεί την αυτονόμησή της και να ζητά από το πανεπιστήμιο τον διαχωρισμό και την άμεση μεταφορά του φοιτητικού αναγνωστηρίου. Το 1930, το φοιτητικό αναγνωστήριο μεταφέρθηκε στην Πανεπιστημιακή Λέσχη και οργανώθηκε από βιβλιοφύλακα της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Με τον οργανισμό του 1932, η Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη αποτελούνταν από: α) τα βιβλία που περιελάμβανε η Εθνική Bιβλιοθήκη και ανήκαν στην πανεπιστημιακή, και β) τα βιβλία που διέθεταν τα σπουδαστήρια, τα εργαστήρια, τα μουσεία, οι κλινικές και τα λοιπά παραρτήματα του πανεπιστημίου.
Η Βιβλιοθήκη του ΕΚΠΑ (www.lib.uoa.gr) αποτελεί σήμερα αυτοτελή Διεύθυνση και το υλικό της επιμερίζεται και στεγάζεται σε 9 κτηριακά συγκροτήματα ισάριθμων Σχολών του Πανεπιστημίου, ενώ περιλαμβάνει και το Υπολογιστικό Κέντρο Βιβλιοθηκών. Αποστολή της είναι η υποστήριξη και η ενίσχυση των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του Ιδρύματος, η διαχείριση και διάθεση εξειδικευμένων επιστημονικών πληροφοριών στην ελληνική και διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα και η ουσιαστική συμμετοχή σε κάθε δραστηριότητα για την παιδεία και τον πολιτισμό. Με περισσότερα από 1.000.000 τεκμήρια βιβλίων και περισσότερα από 350.000 τεκμήρια επιστημονικών περιοδικών, αποτελεί πλέον μία από τις τρεις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Ελλάδος μαζί με την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Βιβλιοθήκη του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.
Για επίσκεψη στον ιστότοπο των βιβλιοθηκών δείτε εδώ
Για επικοινωνία με τη Διεύθυνση Βιβλιοθήκης το e-mail είναι dibib@lib.uoa.gr
