Το Πανεπιστήμιο Αθηνών αποτέλεσε διαχρονικά ένα κέντρο επιστημονικής έρευνας και μελέτης. Εντός του προγράμματος σπουδών του πρωτοεμφανίστηκαν γνωστικά αντικείμενα, επιστημονικά πεδία, καινοτόμες διδακτικές διαδικασίες. Ως θεσμός συντέλεσε καθοριστικά στην περαιτέρω εδραίωση στην κοινωνία των επιστημών και του συνόλου των πρακτικών που μορφοποιήθηκαν κατά τις διαδικασίες καθιέρωσής τους, στη διεύρυνση του χώρου δικαιοδοσίας τους. Στο πλαίσιο του δημιουργήθηκαν νέοι εκπαιδευτικοί θεσμοί λίγο μετά την καθιέρωσή τους σε πανεπιστήμια της Δύσης, όπως είναι τα εργαστήρια και τα σπουδαστήρια. Το Πανεπιστήμιο βρέθηκε και βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με την ανώτατη εκπαίδευση στο εξωτερικό, από τις πρώτες αποστολές των καθηγητών του σε διεθνή συνέδρια έως το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών ΕΡΑΣΜΟΣ. Από την άλλη πλευρά, ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητας του ιδρύματος αφορούσε την κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Από την Αστυκλινική στο 19ο αιώνα, έως τη σημερινή δραστηριότητα των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και τα προγράμματα για τους πρόσφυγες, το Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέπτυξε και αναπτύσσει ένα αξιοσημείωτο έργο στον τομέα της πρόνοιας και της περίθαλψης.
Ο σατιρικός ποιητής Γεώργιος Σουρής.
Ο Φασουλής, απόφοιτος της Φιλοσοφικής,
εξετασθείς προπέρυσιν εις τα της Φυσικής,
στα στερεά, στ’αέρια και στα υγρά συγχρόνως,
στην στήλην την Βολταϊκήν και εις την του Βολλαστώνος,
εις τα της διαθλάσεως της οπτικής ακτίνος,
και εις την χύτραν την γνωστήν που ηύρε ο Παπίνος,
στον θετικόν κι αρνητικόν ηλεκτρισμόν επίσης,
τόσον λαμπρώς απήντησεν εις τόσας ερωτήσεις,
όπου τον παρακάλεσα με αβροτάτας φράσεις
και νέας εις την Φυσικήν να δώσει εξετάσεις(...)
Διο εκδίδω το παρόν πιστοποιητικόν...
Στρούμπος, γνωστός Καθηγητής επί των Φυσικών.
Γεώργιος Σουρής, Οι σπουδές του Φασουλή.
Από τα «Άπαντα» του Γεωργίου Σουρή, Βιβλιοθήκη για όλους, Αθήνα 1980.
Αφήγηση ιστορικού αποσπάσματος: Αγγελική Στρατάκη, φοιτήτρια Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ.
Αφήγηση λογοτεχνικού αποσπάσματος: Νίκος Βλασάκης, φοιτητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ.
Ο Aνατομικός Άτλαντας του διάσημου Ιταλού ανατόμου Πάολο Μασκάνι (1755-1815), έκδοση του 1823, τον οποίο δώρισε ο Όθωνας στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
«Ανατομία του Ανθρώπινου Σώματος» του Δημητρίου A. Μαυροκορδάτου, 1836. Το πρώτο διδακτικό εγχειρίδιο ανατομίας.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Πραγματεία του Προχείρου ή της Εξαβίβλου του Κωνσταντίνου του Αρμενόπουλου» του Αιμ. Χέρτσογ, Καθηγητή της Νομικής Σχολής, 1837.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
«Εδουάρδου Γίββωνος Ιστορία Ρωμαϊκού Δικαίου» των Αιμ. Χέρτσογ και Π. Παπαρρηγόπουλου, Καθηγητών της Νομικής Σχολής, 1840.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
«Τοξικολογία» του Ξ. Λάνδερερ, αρχιφαρμακοποιού του Όθωνα και Καθηγητή Χημείας και μετέπειτα Φαρμακολογίας, 1843.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Δημοσίευση στον Τύπο της ομιλίας του πρώτου κοινοβουλευτικού πρωθυπουργού και υπουργού Παιδείας Ιωάννη Κωλέττη στη Βουλή, στο πλαίσιο της συζήτησης της 5ης Οκτωβρίου 1845. Ο Κωλέττης προτείνει τη συγχώνευση των εδρών Αστρονομίας και Φυσικής και αναφέρεται στη σημασία της έδρας Χημείας σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Η Χημεία εξετάζει μεγάλα πράγματα, καθώς είναι η κίνησις των σωμάτων, η οποία γίνεται δια της μεγάλης εκείνης δυνάμεως, την οποίαν ευρήκεν ένας μεγάλος φιλόσοφος, και την ευρήκε καθήμενος αποκάτω από μίαν απιδιά», εφημ. «Αιών», 10 Οκτωβρίου 1845.
Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
Σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν για την κατασκευή του Αστεροσκοπείου στον Λόφο των Νυµφών. Δημοσιεύτηκαν το 1846 στην Εφημερίδα «Allgemeine Bauzeitung» (1/2).
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν για την κατασκευή του Αστεροσκοπείου στον Λόφο των Νυµφών. Δημοσιεύτηκαν το 1846 στην Εφημερίδα «Allgemeine Bauzeitung» (2/2).
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Επιστολή του Υπουργείου προς την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου «Όθωνος» με την οποία εγκρίνεται η αποστολή του καθηγητή Κ. Σχινά στην Βόννη για τη σύνοδο των Φιλολόγων, 1841.
Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ.
Αγαλματίδιο από την ομάδα ξύλινων αγαλματιδίων της Συλλογής Βαλσαμάκη που χρησιμοποιούνταν για να καταδειχτεί η επιφανειακή ανατομική. Χρονολογούνται από το 1ο μισό του 19ου αιώνα. Η μοναδική Συλλογή Βαλσαμάκη αποτελείται κυρίως από ξύλινα γλυπτά, κέρινα εκμαγεία και προπλάσματα. Επηρεασμένος από τα περίφημα κέρινα ανατομικά προπλάσματα της Bologna, ο Κεφαλλονίτης ιατροφιλόσοφος κόντε Κωνσταντίνος Βαλσαμάκης (γ. 1780) επέβλεψε την κατασκευή της Συλλογής, την οποία αργότερα έφερε στο Αργοστόλι από τη Φλωρεντία, όπου σπούδασε και διέμεινε για κάποια χρόνια. Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Συλλογή περιήλθε στην κυριότητα του Πανεπιστημίου. Το υπόλοιπο τμήμα της Συλλογής που αριθμεί 250 κομμάτια περίπου, φυλάσσεται στο Μουσείο Ανατoμίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Η Αστυκλινική (το πρώτο Νοσοκομείο Ημέρας) του Πανεπιστημίου Αθηνών, 1923.
Το Αθήνησι Πανεπιστήμιον: μετά παραρτημάτων αυτού, Αθήνα 1923.
Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ.
Το Eργαστήριο Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, 1923.
Το Αθήνησι Πανεπιστήμιον: μετά παραρτημάτων αυτού, Αθήνα 1923.
Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ.
Το Eργαστήριο Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, 1923.
Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ. Το Αθήνησι Πανεπιστήμιον: μετά παραρτημάτων αυτού, Αθήνα 1923.
Ο καθηγητής Ορυκτολογίας και Πετρολογίας Κ. Κτενάς (1884-1935) και, στο βάθος, ο δραστήριος τότε κρατήρας του ηφαιστείου της Καμένης στην Σαντορίνη, 1925.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Θεραπεία ασθενούς. Διακρίνονται καθηγητές και φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου, δεκαετία 1920.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Αίθουσα ασκήσεων του Εργαστηρίου Οργανικής Χημείας, δεκαετία του 1930.
Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ.
Ομαδική φωτογραφία των σπουδαστριών της Σχολής Μαιών του Πανεπιστημίου Αθηνών, 1950 - 1960.
Φωτογραφικό Αρχείο Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα».
Εγκαίνια των νέων εργαστηρίων της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που κατασκευάσθηκαν με χρήματα του σχεδίου Μάρσαλ, 1951.
Φωτογραφικό Αρχείο ΜΙΕΤ/ΕΛΙΑ.
Δέκτης αλφαβητικού τηλέγραφου για εκπαιδευτική χρήση, 1850 – 1870. Aπό τις συλλογές του Παλαιού Χημείου. Κατασκευαστής: Paul-Gustave Froment, Παρίσι. (2/2)
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Πομπός αλφαβητικού τηλέγραφου για εκπαιδευτική χρήση, 1850 – 1870. Aπό τις συλλογές του Παλαιού Χημείου. Κατασκευαστής: Paul-Gustave Froment, Παρίσι.(1/2)
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Φασματοσκόπιο. Όργανο χημικής ανάλυσης με την μέθοδο της φασματοκοπίας, τέλη 19ου αιώνα. Από τις συλλογές του Παλαιού Χημείου. Κατασκευαστής: άγνωστος (πιθανότατα γαλλικής κατασκευής).
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Παλαιά λυχνία παραγωγής ακτίνων «Χ», τέλη 19ου αιώνα. Δωρεά Γεράσιμου Λειβαδά.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Εκπαιδευτικό γαλβανόμετρο που μπορεί να μετατραπεί σε πυξίδα και μαγνητόμετρο, τέλη 19ου αιώνα. Κατασκευαστής: Hartmann & Braun, Φραγκφούρτη, Γερμανία.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Προβολέας. Επιστημονικό όργανο για επιδείξεις πειραμάτων οπτικής και προβολές εποπτικού υλικού κατά τις παραδόσεις μαθημάτων. Κατασκευάστηκε από τον γαλλικό οίκο Pellin στα τέλη του 19ου αιώνα και προέρχεται από τη συλλογή του Παλαιού Χημείου του ΕΚΠΑ.
Τα γυάλινα πλακίδια ανήκουν στη συλλογή του αρχείου του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΕΚΠΑ και αφορούν σε 252 τεμάχια διαστάσεων 8x8 εκ. και 9x12 εκ. Χρησιμοποιούνταν ως εποπτικό μέσο από τον Καθηγητή Υγιεινής και Μικροβιολογίας, Κωνσταντίνο Σάββα (1861-1929), στο μάθημα της Υγιεινής-Μικροβιολογίας .
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Φορητός σεισμογράφος από τις συλλογές του Εργαστηρίου Σεισμολογίας, αρχές του 20ου αιώνα. Κατασκευαστής: Spindler & Hoyer, Göttingen, Γερμανία.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Κυμογράφος ή κυμογράφιο. Όργανο ιατρικής για καταγραφή της αρτηριακής πίεσης που έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως και στην πειραματική ψυχολογία, αρχές 20ου αιώνα. Κατασκευαστής: E. Zimmermann, Λειψία, Γερμανία.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Θεοδόλιχος. Φορητό όργανο που χρησιμοποιείται στην αστρονομία αλλά και την τοπογραφία για τη μέτρηση γωνιών σε κάθετο και οριζόντιο επίπεδο, πρώτο μισό 20ου αιώνα. Κατασκευαστής: Chasselon, Παρίσι.
Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ.
Φωτογραφίες από την επίσκεψη των προσφύγων από το κέντρο φιλοξενίας του Σκαραμαγκά στην πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Πλάσι του Μαραθώνα, Μάιος 2017.
Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας «Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών».
Το εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας.
Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ομάδα φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στη Προσχολική Ηλικία οργανώνουν παιδαγωγικές παρεμβάσεις 2 φορές τη βδομάδα, στην Ανοιχτή Ομάδα Φιλοξενίας του Ελαιώνα, Νοέμβριος 2015.
Η ομάδα παρέμβασης του ΤΕΑΠΗ εκπαιδεύει φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου για να οργανώσουν παιδαγωγικές παρεμβάσεις για παιδιά πρόσφυγες στο Καρά Τεπέ-Μυτιλήνη, Μάρτιος 2016.
«Γιορτή Ελαιώνα» με συμμετοχή μαθητών που φοιτούν στα Σχολεία της περιοχής. Η Ομάδα Παρέμβασης του ΤΕΑΠΗ στηρίζει την οργάνωση της Γιορτής και συμμετέχει ενεργά στις δράσεις που έχουν σχεδιαστεί.
Συμμετοχή του ΕΚΠΑ στο European Civis University (Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο CIVIS/ civis.eu/en ) στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο European Civis University συμμετέχουν εννέα πανεπιστήμια, το Aix-Marseille Université, το National and Kapodistrian University of Athens, Universitatea din București, Université libre de Bruxelles, Universidad Autónoma de Madrid, Sapienza Università di Roma, Stockholm University and Eberhard Karls Universität Tübingen και το University of Glasgow.
Συμμετοχή του ΕΚΠΑ στο European Civis University (Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο CIVIS/ civis.eu/en ) στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο European Civis University συμμετέχουν εννέα πανεπιστήμια, το Aix-Marseille Université, το National and Kapodistrian University of Athens, Universitatea din București, Université libre de Bruxelles, Universidad Autónoma de Madrid, Sapienza Università di Roma, Stockholm University and Eberhard Karls Universität Tübingen και το University of Glasgow.
Την Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2019 γιορτάστηκε η επίσημη έναρξη του CIVIS, του Ευρωπαϊκού Πολιτικού Πανεπιστημίου, που φιλοξενήθηκε από το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, στο Palazzo Baleani της Ρώμης.
