Ταυτότητα
Ο γενεσιουργός παράγοντας της ίδρυσης των πανεπιστημιακών μουσείων καθώς και του Ανθρωπολογικού Μουσείου υπήρξε η εξυπηρέτηση εκπαιδευτικών και ερευνητικών στόχων. Ο πρωταρχικός σκοπός της δημιουργίας του Ανθρωπολογικού Μουσείου αποτέλεσε την προαγωγή του γνωστικού του αντικειμένου και παράλληλα την παραγωγή επιστημονικής γνώσης. Η επιστημονική γνώση υποδεικνύει το τελικό προϊόν της λειτουργίας του Ανθρωπολογικού Μουσείου όπου πρέπει να παρέχεται με τα κατάλληλα μέσα, ούτως ώστε να ικανοποιούνται όλα τα ερωτήματα του γνωστικού αντικειμένου απέναντι στο ευρύτερο κοινό. Οι βασικές υποχρεώσεις του Ανθρωπολογικού Μουσείου εκτός από τη συγκέντρωση, τη διατήρηση, τη φύλαξη, τη συντήρησή και την αξιοποίηση των επιστημονικών συλλογών του προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, συνιστούν και στη διασφάλιση των πληροφοριών προσέλευσης και τεκμηρίωσης των συλλογών, καθώς επίσης και στη συγκέντρωση των στοιχείων μελέτης και επιστημονικής ερμηνείας τους. Παιδαγωγικός σκοπός της ανθρωπολογικής εκπαίδευσης είναι η ανάλυση θεμάτων που αφορούν τις αμοιβαίες σχέσεις των σύγχρονων ανθρώπινων πληθυσμών, και βοηθούν αφενός στον παραμερισμό -συχνά διαδεδομένων- προκαταλήψεων και αφετέρου στην καλλιέργεια ανθρωπιστικής αντίληψης και οικουμενικής ηθικής.

Ιστορικό
Το Ανθρωπολογικό Μουσείο της Ιατρικής Σχολής, το οποίο ιδρύθηκε το 1886, είναι από τα παλαιότερα Μουσεία του Ανθρώπου στην Ευρώπη και αποτελεί ιστορικό επιστημονικό φορέα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και περιβάλλον πρωτοποριακής έρευνας. Η συγκρότηση και ο προσανατολισμός του Ανθρωπολογικού Μουσείου καθορίστηκαν από τις αποφασιστικές ενέργειες των πρωτεργατών της Ανθρωπολογίας στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων εξέχουν η φυσιογνωμία του ιδρυτή και πρώτου διευθυντή του Μουσείου, ιατρού Κλώνου Στεφάνου (1886-1915) και η αφοσιωμένη μορφή του πρώτου καθηγητή ιατρού χειρουργού στην έδρα της Φυσικής Ανθρωπολογίας και ιδρυτή της Ελληνικής Ανθρωπολογικής Εταιρίας Ιωάννη Κούμαρη (1915-1950). Αρχικά το Ανθρωπολογικό Μουσείο στεγάστηκε στο κτήριο της Ακαδημίας στο κέντρο της Αθήνας. Μετέπειτα, το 1930, όταν κτίσθηκε το κτηριακό συγκρότημα της Ιατρικής Σχολής στο Γουδί, εγκαταστάθηκε στο χώρο που βρίσκεται σήμερα. Η Μόνιμη Έκθεση του Ανθρωπολογικού Μουσείου εγκαινιάσθηκε τον Σεπτέμβριο του 1998 και περιλαμβάνει τα σύγχρονα δεδομένα της Εξέλιξης του Ανθρώπου. Η θεματική διάταξη του Μουσείου αναπτύσσεται σύμφωνα με την αρχή της χρονικής διαδοχής περιλαμβάνοντας δύο βασικές ενότητες. Μια παλαιο-ανθρωπολογική ενότητα καλύπτει συνοπτικά τα τελευταία πέντε εκατομμύρια χρόνια της εξέλιξης του ανθρώπου στον πλανήτη γη, περιλαμβάνοντας και τα πιο σημαντικά παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα του γεωγραφικού μας χώρου. Μια δεύτερη ενότητα παρουσιάζει θέματα σχετικά με τη προϊστορική και ιστορική εξέλιξη του σύγχρονου ελλαδικού πληθυσμού. Η θεματική Έκθεση του Ανθρωπολογικού Μουσείου, υπό τον τίτλο ‘Παλαιοανθρωπολογία της χερσονήσου της Μάνης – Ο Ταινάριος Άνθρωπος’, εγκαινιάσθηκε, τον Σεπτέμβριο του 1998 με επιχορήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε αυτή την έκθεση παρουσιάζονται τα σημαντικά παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα από το Απήδημα Λακωνίας. Τα τελευταία χρόνια οι ερευνητικές δραστηριότητες του Μουσείου, πιο γνωστές από τις οποίες είναι αυτές στο Απήδημα της Μάνης και τον Καιάδα της Σπάρτης, έχουν πολλαπλασιάσει τον όγκο των επιστημονικών συλλογών του, έχοντας συγκεντρώσει περισσότερα από τριάντα χιλιάδες ταξινομημένα και αρχειοθετημένα παλαιοανθρωπολογικά και προϊστορικά ευρήματα.

Ομάδες Κοινού
Το Ανθρωπολογικό Μουσείο της Ιατρικής Σχολής της Σχολής Επιστημών Υγείας ανήκει στον Τομέα των Βασικών Ιατρικών Επιστημών και εξυπηρετεί ερευνητικές και εκπαιδευτικές ανάγκες στα γνωστικά αντικείμενα της Φυσικής Ανθρωπολογίας (Εξελικτική Ανθρώπινη Βιολογία) και Ιστολογίας με έμφαση στην Παλαιοϊστολογία (ιστολογική εξέταση παλαιοανθρωπολογικών και προϊστορικών ευρημάτων). Επίσης περιλαμβάνονται και τα επί μέρους γνωστικά αντικείμενα: α) Εξέλιξης του ανθρώπου, β) Σκελετικής Ανθρωπολογίας, γ) Πληθυσμιακής Ανθρωπολογίας δ) Οδοντικής Ανθρωπολογίας ε) Παλαιογενετικής και στ) Παλαιοανθρωπολογίας-Παλαιοπαθολογίας, υποστηρίζοντας ευρύτερα την ανάπτυξη της βασικής και εφαρμοσμένης Βιο-Ιατρικής έρευνας. Στο Ανθρωπολογικό Μουσείο λειτουργούν έξι (6) εξειδικευμένες ερευνητικές μονάδες στα ως άνω επιμέρους γνωστικά αντικείμενα. Ειδικότεροι στόχοι του Ανθρωπολογικού Μουσείου είναι α) η πολύπλευρη ανθρωπολογική μελέτη του σύγχρονου πληθυσμού της χώρας, β) η μελέτη της ιστορικής εξέλιξης του Ελλαδικού πληθυσμού, βάσει σκελετικών συλλογών, γ) η διερεύνηση της συμμετοχής του Ελλαδικού χώρου στη βιολογική εξέλιξη του ανθρώπου και δ) η παλαιοπαθολογική μελέτη σε συνδυασμό με την ιστολογική μελέτη, την ανάλυση DNA, την ακτινοσκόπηση και αξονική τομογραφία με σκοπό τη διάγνωση και μελέτη ασθενειών σε ανθρώπινα σκελετικά ευρήματα προηγούμενων ιστορικών και προϊστορικών περιόδων. Το Ανθρωπολογικό Μουσείο απευθύνεται αφενός στους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής διαμέσου του κατ’ επιλογήν υποχρεωτικού μαθήματος της Φυσικής Ανθρωπολογίας και αφετέρου απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό, στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Συλλογές & Εκθέματα
Οι παλαιονθρωπολογικές έρευνες στη θέση Απήδημα της δυτικής Μάνης, είχαν αποτέλεσμα την ανακάλυψη στους ανώτερους στρωματογραφικούς ορίζοντες του χώρου ανθρώπινων απολιθωμάτων Κρο-Μανιόν (=Homo Sapiens) ηλικίας είκοσι έως τριάντα χιλιάδων χρόνων και στα παλαιότερα στρώματα του ίδιου χώρου ανθρώπινων ευρημάτων που ανήκουν σε προγονικές μορφές του Homo neanderthalensis (=Προ-Νεάντερταλ) (Απήδημα 2) ηλικίας περίπου 170.000 ετών. Οι τελευταίες ερευνητικές μελέτες, κατόπιν ενδελεχούς ανάλυσης του κρανίου Απήδημα 1 από τον ίδιο χώρο, ανέδειξαν ότι το κρανίο αυτό είναι ακόμη παλαιότερο, ηλικίας περίπου 210.000 ετών και αποτελεί αντιπροσωπευτικό είδος του πρώιμου Homo Sapiens. Τα ευρήματα αυτά τεκμηριώνουν με καθοριστικό τρόπο τη συμμετοχή του γεωγραφικού μας χώρου στην εξέλιξη του Homo sapiens, καθώς και τη σημασία του για την εξέλιξη του ανθρώπου στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης. Θέση που είχε υποστηριχθεί προ πολλού από τους πρωτεργάτες του Ανθρωπολογικού Μουσείου και η διεξοδική διερεύνησή της αποτελούσε θεμελιώδη στόχο της ίδρυσής του.

Εκδηλώσεις & Δράσεις
Στους εκθεσιακούς χώρους του Ανθρωπολογικού Μουσείου πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρουσιάσεις σε μαθητές τόσο από την πρωτοβάθμια όσο και από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, φοιτητές κάθε επιστημονικού κλάδου, επιστημονικούς φορείς και λοιπούς ενδιαφερόμενους στη μόνιμη και στις θεματικές εκθέσεις του μουσείου με τη βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού. Πραγματοποιούνται επίσης και προβολές εκπαιδευτικών ντοκιμαντέρ με αντικείμενο τις παλαιοανθρωπολογικές έρευνες του Ανθρωπολογικού Μουσείου στο Απήδημα της Μάνης και στο σπηλαιοβάραθρο του Καιάδα Λακωνίας. Οι επισκέψεις διεξάγονται εντός του ωραρίου λειτουργίας του Μουσείου και κάποιες γίνονται επιλεκτικά και ημέρα Σάββατο. Η επίσκεψη διαρκεί περίπου μία με μιάμιση ώρα αναλόγως με το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Ο αριθμός των προγραμματισμένων ξεναγήσεων στο Ανθρωπολογικό Μουσείο σε ετήσια βάση αναλογεί περίπου με 50 επισκέψεις.

Προσβασιμότητα
Το κτήριο 4, της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, διαθέτει δύο ράμπες ανάβασης, μια στην μπροστινή είσοδο του κτηρίου 4 και άλλη μία στην πίσω πόρτα του Ανθρωπολογικού Μουσείου.

Λειτουργία
Το ωράριο λειτουργίας του Ανθρωπολογικού Μουσείου είναι καθημερινά από τις 9:00πμ με 14:00μμ. εκτός Σαββάτου και Κυριακής.
Όνομα Διευθυντή: Μυρσίνη Κουλούκουσα Γιαννιού, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής

Απόφαση Ίδρυσης
ΦΕΚ 29/08/2019, Τεύχος Δεύτερο, Αρ. Φύλλου 3338