Ταυτότητα
Ο Βοτανικός Κήπος του ΕΚΠΑ αποτελεί ανοιχτό Μουσείο στο οποίο διατηρούνται καλλιεργημένα ζωντανά φυτά, συνήθως γνωστής προέλευσης και ταυτότητας, μαζί με τους συνοδούς χώρους του (εργαστήριο, εκθετήριο, αποθηκευτικοί χώροι, εγκαταστάσεις φύλακα, γραφείο). Εξυπηρετούνται οι ακόλουθοι κύριοι στόχοι: Εκπαίδευση (των φοιτητών και του προσωπικού του ΕΚΠΑ αλλά και όλων των επισκεπτών του Κήπου σε πολλές όψεις της Βοτανικής όπως η ιστορία των φυτών, η χρήση των φυτών από τον άνθρωπο στην διατροφή, την οικονομία, την ιατρική και τη φαρμακευτική, η φυτική ποικιλότητα σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, η εξέλιξη των φυτών, η ευαισθητοποίηση στην προστασία του περιβάλλοντος κ.ά.). Έρευνα (τρόποι καλλιέργειας και πολλαπλασιασμού των φυτών, μελέτη της επίδρασης διαφορετικών καλλιεργητικών παραμέτρων στην επιβίωση και διατήρηση των ειδών, προσαρμογές σε φαινόμενα κλιματικής αλλαγής, πειράματα στην Οικολογία Αποκατάστασης, κ.ά.). Διατήρηση σπανίων ειδών (ex situ διατήρηση και πολλαπλασιασμός σπάνιων και κινδυνευόντων φυτών, επανένταξη φυτών στο φυσικό τους περιβάλλον). Χαλάρωση και ψυχική ανάταση των επισκεπτών σε έναν χώρο με διάφορα καλλιεργημένα φυτά, ανθοφορίες και ήρεμη ατμόσφαιρα. Ο Βοτανικός Κήπος ΕΚΠΑ δεν είναι ένα απλό πάρκο αναψυχής ούτε ένας συνήθης χώρος πρασίνου.

Ιστορικό
Ο Βοτανικός Κήπος του ΕΚΠΑ εγκαταστάθηκε στο δημόσιο κτήμα του Χασεκή, έκτασης 120 στρεμμάτων, στην Ιερά Οδό. Το κτήμα αυτό χρησιμοποιήθηκε ως δενδροκομείο από το 1836 και ως Βοτανικός Κήπος από το 1838, όταν καθηγητής της Βοτανικής (Φυτολογίας) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν ο Κάρολος - Νικόλαος Φράας. Το 1847 ο Θεόδωρος Χέλδραϊχ (T. von Heldreich) διορίζεται επιμελητής ή καλλιεργητής του Βοτανικού Κήπου. Η αναδιοργάνωση του Κήπου πραγματοποιείται κυρίως μετά το 1851 από τους T. von Heldreich και Θ.Γ. Ορφανίδη, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν διοριστεί επιμελητής ο πρώτος και καθηγητής ο δεύτερος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε ο Κήπος εμπλουτίστηκε με 2500 φυτά κυρίως μέσω ανταλλαγής σπερμάτων ελληνικών φυτικών ειδών με αλλόχθονα από κήπους άλλων χωρών (Γαλλίας, Ιταλίας και Γερμανίας). Την ίδια εποχή κατασκευάσθηκαν δύο θερμοκήπια (θερμαστήρια). Ο Βοτανικός Κήπος αναγνωρίσθηκε ως επιστημονικό παράρτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών με τον νόμο ΣΝ’ της 24ης Φεβρουαρίου 1867. Το 1888 ιδρύθηκε στον Βοτανικό το Τριανταφυλλίδειο Γεωργικό Σχολείο. Το 1897 μετετράπη με Βασιλικό Διάταγμα σε Γεωργικό Σταθμό. Το 1914, με άλλο διάταγμα μετετράπη σε Δενδροκομείο και Κηπουρικό Σταθμό και με Βασιλικό Διάταγμα του 1915 σε Γεωπονική Σχολή. Από τότε το μεγαλύτερο μέρος του Κήπου περιήλθε στη Γεωπονική Σχολή Αθηνών για τις εγκαταστάσεις της. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αρχικά παρέμειναν περίπου 25 στρέμματα, από τα οποία σήμερα έχουν διατηρηθεί περίπου τα 7, που αποτελούν τον ιστορικό Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Βοτανικός Κήπος είχε σημαντική δραστηριότητα από το 1965 μέχρι το 1982. Εξέδιδε ετήσιο κατάλογο των συλλεγόμενων σπερμάτων για ανταλλαγή (Index Seminum), ο οποίος ανταλλασσόταν με πολλούς Βοτανικούς Κήπους του κόσμου. Κατά την περίοδο αυτή ήταν στελεχωμένος με έναν επιμελητή (μέχρι το 1972), ένα φύλακα, 2-4 κηπουρούς και τουλάχιστον 4 συνεργαζόμενα μέλη του Εργαστηρίου Συστηματικής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έτσι ο αριθμός των καλλιεργούμενων φυτών έφθασε σε υψηλά επίπεδα (περισσότερα από 1000 είδη, με μεγαλύτερο αριθμό το 1971 οπότε έφθασε τα 1350 είδη). Μετά το 1982 ο κατάλογος σπερμάτων έπαψε να εκδίδεται, λόγω έλλειψης προσωπικού και χρημάτων. Η επανέκδοση του καταλόγου πραγματοποιήθηκε το 1994, όμως για λίγα έτη. Σήμερα, όλες οι δραστηριότητες του Βοτανικού Κήπου βρίσκονται σε αναστολή εξαιτίας έλλειψης πόρων και προσωπικού. Καταβάλλεται προσπάθεια διατήρησης των ιστορικών δέντρων του Κήπου και προστασίας των χώρων του.

Ομάδες Κοινού
Σε περίπτωση επαναλειτουργίας, ο Κήπος θα μπορούσε να εξυπηρετεί τις διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες των μελών (διδακτικό προσωπικό και φοιτητές) του Τμήματος Βιολογίας αλλά και πολλών άλλων Τμημάτων του ΕΚΠΑ. Οι ζωντανές συλλογές φυτών οφείλουν να είναι διαθέσιμες στο σύνολο της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας, παγκοσμίως και σε άλλους Βοτανικούς Κήπους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι χώροι του Κήπου θα μπορούσαν να είναι επισκέψιμοι από μαθητές της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με τους συνοδούς τους. Περαιτέρω, ο Βοτανικός Κήπος απευθύνεται σε οποιαδήποτε ομάδα, ανεξάρτητα ηλικίας, ενδιαφέρεται για τους καλλιεργημένους φυτικούς οργανισμούς, την εκπαίδευση που ο Κήπος παρέχει και την έρευνα που επιτελεί. Τέλος, ο Κήπος είναι πολύτιμος σε κάθε επισκέπτη που αναζητά στιγμές χαλάρωσης και ηρεμίας, ιδιαίτερα εντός του αστικού ιστού.

Συλλογές & Εκθέματα
Τα ιστορικά δέντρα μεγάλης ηλικίας που αναπτύσσονται στον χώρο του Κήπου αποτελούν τα σημαντικότερα σημερινά εκθέματα.

Εκδηλώσεις & Δράσεις
Ο Βοτανικός Κήπος βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας και δεν αναπτύσσει εκδηλώσεις ή εκθέσεις. Προς το παρόν δεν είναι ανοιχτός στο κοινό για επισκέψεις ή άλλες δραστηριότητες.

Προσβασιμότητα
Ο Βοτανικός Κήπος αναπτύσσεται σε ένα επίπεδο και διαθέτει διαδρόμους απαλλαγμένους από βλάστηση που επιτρέπουν τη μετακίνηση ατόμων ΑμεΑ και των συνοδών τους. Στην περίπτωση επαναλειτουργίας του Κήπου η πρόσβαση μπορεί να γίνει από την κεντρική είσοδο στην οδό Σπύρου Πάτση.

Λειτουργία
Ο Βοτανικός Κήπος βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας. Προς το παρόν δεν είναι ανοιχτός στο κοινό για επισκέψεις ή άλλες δραστηριότητες.
Όνομα διευθυντή: Ζαχαρούλα Γκόνου-Ζάγκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας

Απόφαση Ίδρυσης
Αναφέρεται ότι ο Βοτανικός Κήπος ΕΚΠΑ ιδρύεται το 1835, όταν με Βασιλικό Διάταγμα «περί συστάσεως νεοφυτειών» δημιουργείται ο «Βοτανικός Κήπος εν Αθήναις, όστις θέλει χρησιμεύση εις την Φυσικοϊστορικήν Εταιρείαν, τα ιατρικά σχολεία και τα ανώτερα εκπαιδευτήρια».