Ταυτότητα
Στους στόχους του Μουσείου Παθολογικής Ανατομικής περιλαμβάνονται: ταυτοποίηση συλλογών με παράλληλη προσθήκη ετικετών, διάσωση και συντήρηση των εκθεμάτων, συστηματική χρήση των εκθεμάτων στην εκπαιδευτική διαδικασία προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών και ενίσχυση της επισκεψιμότητας του Μουσείου.
Ιστορικό
Το Μουσείο Παθολογικής Ανατομικής στεγάζεται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Α΄ Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και περιλαμβάνει την ιστορική συλλογή Rokitansky, εμπλουτισμένη από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα με μεγάλο αριθμό παθολογοανατομικών εκθεμάτων. Η ιστορία της μουσειακής συλλογής ξεκινάει στις αρχές της δεκαετίας του 1850, αμέσως μετά την έναρξη των μαθημάτων Παθολογικής Ανατομικής στους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του νεοσύστατου «Οθωνείου» Πανεπιστημίου Αθηνών, και βασίζεται σε αναφορές του Καθηγητή Δημητρίου Ελευθερίου (1905-1994), ο οποίος διετέλεσε Καθηγητής Παθολογικής Ανατομικής από το 1954 έως το 1970. Η μουσειακή συλλογή ξεκίνησε ως δωρεά μικρού αριθμού παρασκευασμάτων από τον διάσημο Βοημό ιατρό, παθολογοανατόμο, φιλόσοφο και πολιτικό, βαρώνο Karl von Rokitansky (1804-1878), ο οποίος κατείχε τότε την έδρα της Παθολογικής Ανατομικής του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Ο Karl Rokitansky, νεοεκλεγείς καθηγητής σε μία από τις κραταιότερες τότε Ιατρικές Σχολές, είχε ήδη ξεκινήσει την αναδιοργάνωση, τον εμπλουτισμό και τον σχολιασμό της μεγάλης αντίστοιχης συλλογής του Μουσείου του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής της Βιέννης. Η διαδικασία της δωρεάς Rokitansky προς το Οθώνειο Πανεπιστήμιο ξεκίνησε το 1844, μετά από αίτηση του φιλέλληνα ιατρού του βασιλιά Όθωνα, Bernard Röser. Λόγω του υψηλού κόστους μεταφοράς των παρασκευασμάτων από τη Βιέννη στην Αθήνα, χρειάστηκε να περάσουν περίπου οκτώ χρόνια μέχρις ότου ο εθνικός ευεργέτης βαρώνος Σίμων Σίνας, που ήταν εκείνη την εποχή ο Έλληνας πρόξενος στην Βιέννη, αναλάβει τα έξοδα μεταφοράς των παρασκευασμάτων, τα οποία έφθασαν στην Αθήνα γύρω στο 1852. Τα παρασκευάσματα αυτά, εμπλουτισμένα με μερικά ακόμη που προσέφερε και ο «εν Μονάχω» Καθηγητής Ανατομίας Ευγένιος Σνάϊντερ, αποτέλεσαν τον πυρήνα της παθολογοανατομικής συλλογής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που λίγο αργότερα οδήγησε στην ίδρυση του «Ανατομοπαθολογικού Μουσείου» (1852). Τη διεύθυνση ανέλαβε ο Καθηγητής Στέφανος Σταυρινάκης (1816-1891), ο οποίος είχε μόλις επιστρέψει από τη Βιέννη, όπου είχε μεταβεί με υποτροφία του ελληνικού κράτους, ενώ, παράλληλα, ο Καθηγητής Θεόδωρος Αφεντούλης, μαθητής του Rokitansky, υπήρξε ο πρώτος διευθυντής του Παθολογοανατομείου της Ιατρικής Σχολής. Τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών τα παρασκευάσματα της μουσειακής συλλογής φυλάσσονταν στο Κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου και χρησιμοποιούνταν για τη διδασκαλία του μαθήματος της Παθολογικής Ανατομικής. Το 1871, το Παθολογοανατομείο και το «Μουσείο» Παθολογικής Ανατομικής εγκαταστάθηκαν σε νέο γειτονικό κτήριο, το νυν κτήριο Κ. Παλαμά. Το 1932 η Ιατρική Σχολή απέκτησε δικό της χώρο και εγκαταστάσεις στην περιοχή Γουδή, όπου μεταφέρθηκαν όλα τα Εργαστήρια, μεταξύ των οποίων και το Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής μαζί με το «Μουσείο», σε δικό τους κτήριο, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα.
Ομάδες Κοινού
Το Μουσείο Παθολογικής Ανατομικής απευθύνεται σε φοιτητές σχολών επιστημών υγείας, προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κατά κύριο λόγο κατεύθυνσης επιστημών υγείας επαγγελματίες υγείας, μελετητές της τερατογένεσης, προκειμένου να μελετήσουν την εμβρυολογική συλλογή, πολίτες από το ευρύ κοινό που επιθυμούν να επισκεφθούν την εμβρυολογική συλλογή, να ενημερωθούν για τη νοσογόνο επίδραση διαφόρων βλαπτικών παραγόντων που αφορούν στον τρόπο ζωής και τις καθημερινές συνήθειες (π.χ. κάπνισμα, αλκοολισμός) ή γενικότερα για την εικόνα που εμφανίζουν τα διάφορα όργανα του σώματος όταν προσβάλλονται από ποικίλα νοσήματα.
Συλλογές & Εκθέματα
Το σύνολο των εκθεμάτων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς πλέον δεν συλλέγονται νεκροτομικά παρασκευάσματα. Τα παρασκευάσματα που διασώζονται στο μουσείο καλύπτουν ευρύ φάσμα ογκολογικών και μη ογκολογικών νόσων από όλα τα όργανα και συστήματα. Σημαντικά νεκροτομικά εκθέματα αποτελούν πνεύμονες με ανθράκωση, εγκέφαλος με νεόπλασμα, καρδιά με θρόμβο δεξιού κόλπου, μεσοθηλίωμα περικαρδίου, πολυκυστικοί νεφροί, κ.ά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εντυπωσιακή ιστορική εμβρυολογική συλλογή 100 ανθρώπινων εμβρύων με συγγενείς ανωμαλίες και περιγεννητικά θανατηφόρες νόσους, στις οποίες περιλαμβάνονται περιπτώσεις ακρανίας / ανεγκεφαλίας, κυκλωπίας, ωτογναθίας, γενετικών σκελετικών δυσπλασιών, κ.ά., καθώς και η σπάνια συλλογή συνενωμένων διδύμων, συμπεριλαμβανομένων κεφαλοθωρακοπαγών (cephalothoracopagus) και δικεφάλων τετραπόδων (dicephalus tetrapus) διδύμων.
Εκδηλώσεις & Δράσεις
Επιδείξεις των εκθεμάτων σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής, επισκέψεις σχολείων, διοργάνωση σεμιναρίων και μετεκπαιδευτικών μαθημάτων ειδικευομένων ιατρών, συμμετοχή σε προγραμματισμένες δράσεις ημερήσιας διάρκειας, κατά τις οποίες τα Πανεπιστημιακά Μουσεία του ΕΚΠΑ υποδέχονται πολίτες και μαθητές.
Προσβασιμότητα
Το Μουσείο Παθολογικής Ανατομικής βρίσκεται σε ισόγειο χώρο και είναι προσβάσιμο σε ΑμεΑ από την τρίτη είσοδο του Κτηρίου 10, όπου έχει κατασκευασθεί τσιμεντένια "ράμπα". Την τρέχουσα περίοδο πραγματοποιούνται διεργασίες αναδιαρρύθμισης του χώρου, με σκοπό την περαιτέρω διευκόλυνση της μετακίνησης επισκεπτών ΑμεΑ μέσα στην αίθουσα της μουσειακής συλλογής.
Λειτουργία
Το Μουσείο λειτουργεί καθημερινά, κατόπιν συνεννόησης.
Όνομα διευθυντή: Αναστασία Κωνσταντινίδου, Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής
Απόφαση Ίδρυσης
ΦΕΚ 2350 Β΄/16-6-2020
