Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Μουσείο Ζωολογίας

Ταυτότητα
Οι στόχοι του Μουσείου είναι:

Έρευνα: Οικολογία, Συστηματική, Βιογεωγραφία, Βιολογία Προστασίας πάνω σε διάφορες ζωικές ομάδες.

Εκπαίδευση: Εξάσκηση φοιτητών στη Ζωολογία, στην Βιοποικιλότητα, στην Πανίδα της Ελλάδας και στη Φυσική Ανθρωπολογία – Εξάσκηση σπουδαστών ΤΕΙ στη συντήρηση οργανικών υλικών – Πρακτική άσκηση φοιτητών-Επιμόρφωση Καθηγητών Μέσης Εκπαίδευσης – Περιβαλλοντική εκπαίδευση μαθητών.

Ενημέρωση κοινού: Επισκέψεις μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φοιτητών και άλλων – Δημοσιεύσεις στον τύπο – Συνεντεύξεις και παρουσιάσεις στην τηλεόραση – Συνεργασία με περιβαλλοντικές οργανώσεις για την προβολή του έργου τους.

Διαχείριση συλλογών: Διαφύλαξη της ελληνικής φυσικής κληρονομιάς – Τράπεζες δεδομένων και συλλογή βιβλιογραφίας για την πανίδα της Ελλάδας και για τα απειλούμενα και σπάνια είδη ζώων – Εμπλουτισμός, συντήρηση, καταγραφή του υλικού του Μουσείου.

Βιβλιοθήκη: Η βιβλιοθήκη του Μουσείου περιλαμβάνει πολλά παλαιά και σπάνια ζωολογικά βιβλία και περιοδικά από όλο τον κόσμο. Επίσης είναι εξοπλισμένη με σύγχρονα εγχειρίδια, οδηγούς και κλείδες προσδιορισμών, περιοδικά κ.ά.

Διοργάνωση συνεδρίων και ημερίδων κ.λ.π.: Το Μουσείο διαθέτει δύο χώρους διαλέξεων που μπορούν να φιλοξενήσουν μικρά συνέδρια ή ημερίδες. Επίσης στον χώρο του μουσείου μπορούν να φιλοξενηθούν περιοδικές καλλιτεχνικές εκθέσεις ή εκθέσεις βιβλίων.

Ιστορικό
Το Μουσείο Ζωολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει ζωή 160 περίπου ετών. Είναι το πρώτο και πληρέστερο του είδους του στην Ελλάδα. Η ιστορία του Μουσείου αρχίζει σχεδόν μαζί με την ιστορία της Αθήνας ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Ο πυρήνας του Μουσείου προηγήθηκε της ίδρυσης του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1837. Συγκεκριμένα το 1835 ιδρύεται στην Αθήνα η Φυσιογραφική εταιρεία από Έλληνες και Βαυαρούς, κυρίως λόγιους, που ζούσαν στο Ελληνικό Κράτος η οποία δημιούργησε πολλές φυσιογραφικές συλλογές με ζώα, φυτά ορυκτά και απολιθώματα. Από την ίδρυση του Πανεπιστημίου το 1837 η Φυσιογραφική Εταιρεία, λόγω οικονομικών δυσκολιών, άρχισε να παραχωρεί το υλικό των συλλογών αυτών στο Πανεπιστήμιο. Το 1858 δημιουργείται το Φυσιογραφικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου οι συλλογές του μετέπειτα Ζωολογικού Μουσείου αποτέλεσαν τον κεντρικό πυρήνα του. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, τα στελέχη και οι συνεργάτες του αναλώθηκαν στη συγκρότηση, μελέτη και έκθεση των ζωολογικών συλλογών, πραγματοποιώντας το διπλό προορισμό του Μουσείου, που είναι η μόρφωση και η ψυχαγωγία του κοινού και ιδιαίτερα της νεολαίας. Σε μια εποχή που τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν ανύπαρκτα, το μοναδικό τότε Ζωολογικό Μουσείο λειτούργησε ως πόλος έλξης πολυάριθμων επισκεπτών και ως σημαντικός παράγοντας γενικής μόρφωσης στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος και την αναπτυσσόμενη πρωτεύουσα του. Έλληνες και ξένοι ερευνητές της Ελληνικής πανίδας, ερασιτέχνες συλλέκτες, κυνηγοί άγριων ζώων και πολλοί άλλοι κατέθεσαν τα ευρήματα, τις συλλογές και Με την έλευση του 20 αιώνα το Μουσείο συνεχίζει να εμπλουτίζεται και μαζί με το Εργαστήριο Ζωολογίας αποτελεί τον βασικό πυρήνα της εκπαίδευσης των Ζωολογικών επιστημών για τους φοιτητές του ΕΚΠΑ. Στην δεκαετία του 30 με διευθυντή τον αείμνηστο Καθηγητή Γ. Πανταζή εκδίδεται το περιοδικό «Acta lnstituti et Musei Universitatis Atheniensis». Οι ταλαιπωρίες του Μουσείου κατά την κατοχή και μεταπολεμικά η έλλειψη μέσων και χώρων δεν επέτρεψαν οποιονδήποτε εκσυγχρονισμό, εμπλουτισμό ή ανανέωση. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, το Μουσείο έκλεισε για το κοινό, λόγω ανάγκης επισκευών στο κτήριο που στεγαζόταν. Το 1965, εκθέματα και επιστημονικές συλλογές μεταφέρθηκαν σε διάσπαρτους αποθηκευτικούς χώρους στην Πανεπιστημιούπολη. Με την ανέγερση του νέου κτηρίου του Τμήματος Βιολογίας, το Μουσείο Ζωολογίας εγκαταστάθηκε οριστικά σε άνετους χώρους και από το 1991 άρχισε - προοδευτικά - να παρουσιάζεται κυρίως στους μαθητές των σχολείων, μέρος από τα σπάνια και πολύτιμα εκθέματα του ενώ συνέχισε να εμπλουτίζεται με νέες συλλογές όπως είναι η συλλογή θηλαστικών και πουλιών, δωρεά της οικογενείας Παπαλιού. Σήμερα το Μουσείο δέχεται την επίσκεψη πάνω από 10.000 μαθητών ετησίως, ενώ συνεχίζεται ο εκσυγχρονισμός της Έκθεσης με οπτικοακουστικά μέσα καθώς και η βελτίωση των χώρων της.

Ομάδες Κοινού
Το Μουσείο απευθύνεται αφενός στο ευρύ κοινό και αφετέρου στους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και στους φοιτητές. Βασικός στόχος είναι οι πολίτες να κατανοήσουν την αξία και τη σημασία της βιοποικιλότητας ώστε η διατήρηση και η προστασία της να γίνει βίωμα σε όλους. Επιπλέον στους μικρούς επισκέπτες δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν τον θαυμαστό κόσμο των ζώων από κοντά σε μία εποχή που όλη η πρόσβαση στη ζωική ποικιλότητα γίνεται κατά κύριο λόγο με ηλεκτρονικά μέσα.

Συλλογές & Εκθέματα
Όλα τα εκθέματα του Μουσείου μπορεί να θωρηθούν σημαντικά διότι παρουσιάζουν διαφορετικές πτυχές της βιοποικιλότητας. Για παράδειγμα η έκθεση των Πτηνών δίνει τη δυνατότητα να αποκαλυφθεί όλη η πανδαισία χρωμάτων και μορφών που διαθέτουν αυτοί οι ιπτάμενοι ένοικοι του Πλανήτη. Η έκθεση των Θηλαστικών περιλαμβάνει μερικά από τα μεγαλύτερα ζώα του πλανήτη (φάλαινα, καμηλοπάρδαλη, λιοντάρια τίγρεις, πολικές αρκούδες, τεράστια Ελαφοειδή). Το ίδιο συμβαίνει με τα Ερπετά (Κροκόδειλοι, μεγάλα φίδια) και τα ψάρια (καρχαρίας, σελάχια). Η έκθεση των κρανίων των προγονικών μορφών του ανθρώπου, δίνει τη δυνατότητα κατανόησης της εξέλιξη μας. Τέλος η έκθεση των ασπόνδυλων περιλαμβάνει μια θαυμαστή ποικιλία χρωμάτων και μορφών.

Εκδηλώσεις & Δράσεις
Το Μουσείο διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συμμετέχει στην διοργάνωση μαθητικών διαγωνισμών σε συνεργασία με άλλα μουσεία του ΕΚΠΑ (π.χ. Ιστορίας), διοργανώνει ημερίδες ,συνέδρια, ομιλίες κ.λ.π.. Ταυτόχρονα στις παγκόσμιες ημέρες που σχετίζονται με την αποστολή του Μουσείου οργανώνονται ανάλογες εκδηλώσεις ( πχ. Ημέρα Βιοποικιλότητας, Περιβάλλοντος, Ζώων, Μουσείων κ.λ.π.).

Προσβασιμότητα
Η πρόσβαση των ΑμεΑ, γίνεται με ανελκυστήρα μέσω της κεντρικής Πύλης της Σχολής Θετικών Επιστημών. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνισμός του ΕΚΠΑ για την κατασκευή αναβατορίων που θα επιτρέψουν την άμεση πρόσβαση των παραπάνω συνανθρώπων μας.

Λειτουργία
Καθημερινά: Ώρες λειτουργίας: 9:00 - 15:00 (ομαδικές επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης) Πρόσβαση:Λεωφορείο 250 (Ευαγγελισμός- Πανεπιστημιούπολη στάση Μουσεία) από τον Σταθμό Ευαγγελισμού,. Λεωφορείο 608 (Γαλάτσι-Νεκροταφείο Ζωγράφου), 500 μέτρα περίπου από το Τέρμα (Νεκροταφείο Ζωγράφου) εντός της Πανεπιστημιούπολης.Η πρόσβαση με ΙΧ γίνεται από την Κεντρική Είσοδο της Πανεπιστημιούπολης (Ούλωφ Πάλμε) Σάββατο- Κυριακές Αργίες: Στις προαναφερόμενες ημέρες η λειτουργία γίνεται περιστασιακά και υπάρχουν σχετικές ανακοινώσεις. Η πρόσβαση γίνεται με το Λεωφορείο 608 (Γαλάτσι-Νεκροταφείο Ζωγράφου), 500 μέτρα περίπου από το Τέρμα (Νεκροταφείο Ζωγράφου) εντός της Πανεπιστημιούπολης, ενώ η πρόσβαση με ΙΧ γίνεται από την Κεντρική Είσοδο της Πανεπιστημιούπολης (Ούλωφ Πάλμε).
Όνομα διευθυντή: Ευστράτιος Δ. Βαλάκος, Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας.

Απόφαση Ίδρυσης
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΑΡ.43/19/9/1858

Kākāpō (Strigops habroptilus). Ένα από τα πιο σπάνια δείγματα του Μουσείου. Αυτό το είδος παπαγάλου είναι ενδημικό στη Νέα Ζηλανδία και ζει μόνο στο έδαφος. Είναι το βαρύτερο είδος παπαγάλου στον κόσμο. Δεν μπορεί να πετάξει και είναι νυχτόβιο ζώο. Είναι εξαιρετικά απειλούμενο και σήμερα βρίσκεται μόνο σε τέσσερα μικρά νησιά.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Αιλουροειδή, οι απόλυτοι κυνηγοί στη ξηρά. Η πιο εντυπωσιακή ομάδα των σαρκοφάγων θηλαστικών. Σε αυτή την ομάδα ανήκουν τα μεγάλα σαρκοφάγα όπως το λιοντάρι, η τίγρης, η λεοπάρδαλη, ο γατόπαρδος (τσιτάχ), ο πάνθηρας αλλά και οι οικιακές γάτες. Διακρίνονται για την ταχύτητα τους, την εξυπνάδα τους και τη δύναμή τους. Το Μουσείο Ζωολογίας διαθέτει μεγάλη ποικιλία από αυτά τα ζώα.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Άλκη (Alces alces). Η Άλκη είναι ο μεγαλύτερος αντιπρόσωπος των Ελαφοειδών. Πρόκειται για ένα ρωμαλέο, μακρυπόδαρο και κοντόλαιμο ελάφι. Είναι ντροπαλό ζώο αλλά είναι γνωστό ότι μπορεί να γίνει απρόβλεπτο και επιθετικό. Εξαπλώνεται στα βόρεια τμήματα της Βορείου Αμερικής και Ευρασίας. Το έκθεμα είναι ίσως το μεγαλύτερο στα Ευρωπαϊκά Μουσεία (Δωρεα: Οικ. Παπαλιού)

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Το Μουσείο διαθέτει μια μεγάλη συλλογή αρθροπόδων, η οποία περιλαμβάνει δείγματα από την Ελλάδα και από όλο τον κόσμο, με τα έντομα να κατέχουν εξέχουσα θέση. Η συλλογή Blecha περιέχει χιλιάδες όμορφα δείγματα Κολεοπτέρων (σκαθαριών) από όλο τον πλανήτη. Ξεχωρίζουν τα σκαθάρια Γολιάθ, τα οποία είναι από τα μεγαλύτερα έντομα στη γη.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Γυπαετός(Gypaetus barbatus). Αυτό το είδος πτηνού απειλείται σοβαρά στην Ελλάδα και είναι ο σπανιότερος γύπας που βρίσκεται στη χώρα. Οι αριθμοί του μειώνονται από τη δεκαετία του 1960 και σήμερα αναπαράγεται μόνο στην Κρήτη. Η Ελλάδα φιλοξενεί τον μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό πληθυσμό. Οι μεγαλύτερες απειλές για αυτό το είδος είναι δηλητηρίαση από δολώματα.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Ο Εκθεσιακός χώρος του Μουσείου καταλαμβάνει έκταση περίπου 2000 τετραγωνικών μέτρων ενώ διαθέτει και δύο χώρους εκδηλώσεων.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Λευκός καρχαρίας (Carcharodon carcharias). Το πρόπλασμα του λευκού καρχαρία (Carcharodon carcharias) μήκους 4,5 μέτρων δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά τον απόλυτο θηρευτή της θάλασσας. Το αεροδυναμικό σχήμα του σώματος και τα δυνατά πτερύγια εξασφαλίζουν ταχύτητα, ενώ τα δυνατά σαγόνια προσφέρουν ένα ακαταμάχητο όπλο. Είναι το μόνο είδος του γένους του (Carcharodon) που υπάρχει ακόμα.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Κινδυνεύοντα Είδη. Η βιοποικιλότητα σήμερα, εξαιτίας των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, μειώνεται με ρυθμούς μαζικής εξαφάνισης σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ελλάδα οι πληθυσμοί πολλών ειδών έχουν μειωθεί επικίνδυνα ή ακόμα κάποια είδη έχουν εξαφανιστεί. Στο αντίστοιχο διόραμα για τα κινδυνεύοντα ζώα της Ελλάδας παρουσιάζονται είδη που έχουν εξαφανιστεί από τη χώρα (λύγκας) η υπάρχουν ελάχιστοι βιώσιμοι πληθυσμοί (γυπαετός) .

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Εξέλιξη του ανθρώπου. Η προέλευση του είδους μας πάντα αποτελούσε ένα βασικό ερώτημα της ανθρωπότητας. Ένα βασικό εργαλείο για να ανακαλύψουμε τις ρίζες μας είναι τα σκελετικά απολιθωμένα κατάλοιπα και ιδιαίτερα τα κρανία. Η συλλογή προπλασμάτων κρανίων από τους πρώτους συγγενείς μας πριν 7.000.000 χρόνια περίπου, δίνει μια εικόνα πως από τους πρώτους όρθιους πιθήκους φτάσαμε στη σημερινή μας μορφή.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Κροκόδειλοι. Στην έκθεση του Μουσείου Ζωολογίας, ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά βασικές μορφές αυτής της ομάδας των ερπετών(Κροκόδειλοι, Αλιγάτορες, Γαβιάλιδες).

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Ορνιθόρυγχος ή Πλατύποδας (Ornithorhynchus anatinus). Αυτό το περίεργο σε εμφάνιση θηλαστικό της Αυστραλίας ανήκει σε μία πρωτόγονη ομάδα θηλαστικών που γεννά αυγά τα οποία ονομάζονται μονοτρήματα. Έχει ράμφος που θυμίζει αυτό της πάπιας, ουρά παρόμοια με του κάστορα και πόδια όμοια με της βίδρας. Τα αρσενικά διαθέτουν στο πίσω τους πόδι ένα κεντρί με δηλητήριο που προκαλέσει έντονο πόνο στον άνθρωπο.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Πουλί-λύρα (Menura novaehollandiae). Είναι ενδημικό στη νοτιοανατολική Αυστραλία. Έχει τις πιο εξελιγμένες φωνητικές δεξιότητες στο ζωικό βασίλειο και το πιο περίπλοκο τραγούδι στα πουλιά. Είναι εξαιρετικός μίμος, συνδυάζοντας τα τραγούδια άλλων πουλιών στο τραγούδι του. Το αρσενικό έχει μια μεγάλη ουρά με πολλά σχέδια και χρώματα που χρησιμοποιείται στα θηλυκά κατά την διάρκεια του ζευγαρώματος.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Η άγρια ζωή στη Σαβάνα, μία από τις πιο εντυπωσιακές αναπαραστάσεις στα διοράματα του Μουσείου Ζωολογίας, αναπαριστά την επίθεση του λιονταριού στην Ζέβρα.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Τίγρη (Panthera tigris). Το πιο μεγάλο αιλουροειδές που ζει σήμερα στον πλανήτη αποτελώντας ένα από τα πλέον κινδυνεύοντα είδη. Ο πληθυσμός τους σήμερα παγκοσμίως υπολογίζεται στα 3000.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ

Ρυγχοφάλαινα (Balaenoptera acutorostrata). Ο σκελετός της Ρυγχοφάλαινας (Balaenoptera acutorostrata) μήκους 8,3 μέτρων και ηλικίας 140 ετών, αγοράστηκε στο Λονδίνο το 1880 και μας δίνει την ευκαιρία να καταλάβουμε γιατί οι φάλαινες ανήκουν στα θηλαστικά. Η ρυγχοφάλαινα είναι η μικρότερη από τις μπαλαινοφόρες φάλαινες και εμφανίζεται περιστασιακά στην Μεσόγειο.

© Μουσείο Ζωολογίας ΕΚΠΑ