Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Συλλογικά Σώματα και Φοιτητικό Κίνημα

Από πολύ νωρίς οι πρόσφυγες φοιτητές και φοιτήτριες δραστηριοποιήθηκαν και προχώρησαν στην ίδρυση σωματείων και ενώσεων με σκοπό καταρχάς την προβολή των επιτακτικών αιτημάτων τους προς τις αρχές και το Πανεπιστήμιο. Ήδη, λίγους μήνες μετά την Καταστροφή, μια ομάδα φοιτητών αποφάσισε να προχωρήσει στην ίδρυση της «Ένωσης Προσφύγων Φοιτητών» (ΕΠΦ), με την βοήθεια της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων (ΧΑΝ) και με έδρα την νεοϊδρυθείσα τότε Φοιτητική Λέσχη στην οδό Πειραιώς. Σύντομα συγκροτήθηκαν μια σειρά από σύλλογοι, όπως η «Ένωση Ποντίων Φοιτητών», η «Ένωση Καυκασίων Φοιτητών», η «Ένωση Θρακών και Κωνσταντινουπολιτών». Όλες αυτές οι συλλογικότητες συγκρότησαν, το 1924, το δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό τους όργανο την «Ομοσπονδία Προσφύγων Φοιτητών». Οι συγκεκριμένες συλλογικότητες δεν αφορούσαν μόνο τη διεκδίκηση αιτημάτων, αλλά λειτούργησαν και ως χώροι συνεύρεσης και συναναστροφής, ως χώροι διατήρησης της κοινής μνήμης και διατήρησης και ενίσχυσης της προσφυγικής καταγωγής των φοιτητών. Τα προνόμια που διεκδικούσαν οι πρόσφυγες φοιτητές δεν αφορούσαν αποκλειστικά και μόνο την εκπαίδευσή τους, αλλά και με τις γενικότερες συνθήκες διαβίωσής τους. Σε μια εποχή ανάδειξης του φοιτητικού συνδικαλισμού, σε συνθήκες πόλωσης και σε ένα έντονο διχαστικό κλίμα, τα αιτήματα των προσφύγων αγκαλιάστηκαν από όλες τις φοιτητικές παρατάξεις και ιδιαίτερα από την Αριστερά, που τους αντιμετώπισε ως έναν προνομιακό συνομιλητή. Τα αιτήματα των προσφύγων συνδέθηκαν με εκείνα των γηγενών, εμφανίστηκαν αυτόνομα αλλά και στο πλαίσιο των γενικότερων διεκδικήσεων του διαρκώς αναπτυσσόμενου φοιτητικού συνδικαλισμού της εποχής.

 

Η σφραγίδα της Ένωσης Προσφύγων Φοιτητών. Λίγους μήνες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή μια ομάδα περίπου σαράντα προσφύγων φοιτητών, κυρίως από τη Σμύρνη, σε μια εκδρομή τους στην Πεντέλη, αποφάσισαν να προχωρήσουν στην ίδρυση της «Ένωσης Προσφύγων Φοιτητών» (ΕΠΦ), με τη βοήθεια της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων (ΧΑΝ) και με έδρα τη νεοϊδρυθείσα τότε Φοιτητική Λέσχη στην οδό Πειραιώς. Την προσωρινή διοίκηση αυτής της πρώτης προσφυγικής οργάνωσης είχαν αναλάβει οι: Χρυσόστομος Θεοδωρίδης, φοιτητής της Ιατρικής Σχολής (Πρόεδρος), ο Μιχαήλ Αναστασιάδης, φοιτητής της Φυσικομαθηματικής Σχολής και μετέπειτα καθηγητής (Γ. Γραμματέας), Νικόλαος Ματθαίος, φοιτητής της Νομικής Σχολής (Ταμίας), Γεώργιος Τακτικός, φοιτητής της Ιατρικής Σχολής και Ορέστης Μαϊμπούτης επίσης φοιτητής της Ιατρικής. Πηγή: Χρυσόστομος Θεοδωρίδης- Σωκράτης Κλαδάς, Οι πρόσφυγες φοιτηταί και σπουδασταί μετά την Μικρασιατικήν Καταστροφήν, Αθήνα, χ.ε., 1974, σ. 16.

 

Φωτογραφία του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Προσφύγων Φοιτητών. Κάτω από αριστερά: Αθανάσιος Παράσχος, Χρυσόστομος Θεοδωρίδης (Πρόεδρος) και Πελοπίδας (Πέλος) Κατσέλης. Πάνω από αριστερά: Μιχαήλ Κοντοστάθης, Γεώργιος Ραπτάρχης, Κωνσταντίνος Μήτσορας και Κωνσταντίνος Μαυρομμάτης. Πηγή: Χρυσόστομος Θεοδωρίδης- Σωκράτης Κλαδάς, Οι πρόσφυγες φοιτηταί και σπουδασταί μετά την Μικρασιατικήν Καταστροφήν, Αθήνα, χ.ε., 1974, σ. 35.

 

Συγκρότηση της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών από τα πρωτοβάθμια σωματεία: «Ένωσις Προσφύγων Φοιτητών», «Ένωσις των εν Ελλάδι Ποντίων Φοιτητών», «Σύλλογος Στρατευθέντων Προσφύγων Φοιτητών» και «Ένωσις Καυκασίων Φοιτητών». Αναφορά των ονομάτων των εκλεγομένων μελών κατά τις αρχαιρεσίες, εφ. Ελεύθερο Βήμα, 17 Ιουνίου 1924.

 

Η σφραγίδα της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών.

 

Φωτογραφία του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών. Κάτω από αριστερά: Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, Σωκράτης Βαρδαξής, Χρυσόστομος Θεοδωρίδης (Πρόεδρος), Γεώργιος Γαρουφαλίδης. Πάνω από αριστερά: Κωνσταντίνος Δαλακίδης, Γαβριήλ Καρτέρης, Ιάκωβος Παπαδόπουλος, Ερμόλαος Αγγελίδης, Νικόλαος Κέπετζης και Θεόδωρος Λεβέντης (ή Λεβεντιάδης). Πηγή: Χρυσόστομος Θεοδωρίδης- Σωκράτης Κλαδάς, Οι πρόσφυγες φοιτηταί και σπουδασταί μετά την Μικρασιατικήν Καταστροφήν, Αθήνα, χ.ε., 1974, σ. 229.

 

Επιστολή της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών προς το Υπουργείο Παιδείας ζητώντας την αναδρομική εγγραφή προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών, την παράταση δικαιώματος εξετάσεως τους και την εξομοίωση των προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών προς τους στρατευθέντες ως προς τις ισχύουσες διατάξεις για τη μετεγγραφή αυτών, 5 Νοεμβρίου 1924 (1/3).

 

Επιστολή της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών προς το Υπουργείο Παιδείας ζητώντας την αναδρομική εγγραφή προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών, την παράταση δικαιώματος εξετάσεως τους και την εξομοίωση των προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών προς τους στρατευθέντες ως προς τις ισχύουσες διατάξεις για τη μετεγγραφή αυτών, 5 Νοεμβρίου 1924 (2/3).

 

Επιστολή της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών προς το Υπουργείο Παιδείας ζητώντας την αναδρομική εγγραφή προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών, την παράταση δικαιώματος εξετάσεως τους και την εξομοίωση των προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών προς τους στρατευθέντες ως προς τις ισχύουσες διατάξεις για τη μετεγγραφή αυτών, 5 Νοεμβρίου 1924 (3/3).

 

Επιστολή του Υπουργείου Παιδείας προς τον πρύτανη του ΕΚΠΑ, που διαβίβαζε τα αναφορές της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών και των στρατευσίμων τεταρτοετών φοιτητών ζητώντας τη γνώμη της Πανεπιστημιακής Συγκλήτου επί των αναφερόμενων θεμάτων, 19 Νοεμβρίου 1924.

 

Σύγκληση του Α΄ Παμφοιτητικού Συνεδρίου από την Οργανωτική επιτροπή, όπου ζητήματα της ημερήσιας διάταξης αφορούσαν και τους πρόσφυγες φοιτητές και φοιτήτριες, όπως τα αιτήματα για οικονομική συνδρομή και ατελή εγγραφή τους, 25 Νοεμβρίου 1924.

 

Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Φοιτητική Συντροφιά, δεκαπενθήμερη φοιτητική εφημερίδα, 15 Φεβρουαρίου 1926.
Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ).

 

Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Φοιτητική Ηχώ, 8 Μαρτίου 1926.
Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ).

 

Φωτογραφία φοιτητών – κρατουμένων στις φυλακές Αβέρωφ, 1927.
Αρχείο ΕΡΤ/ Συλλογή Πέτρου Πουλίδη.

 

Φωτογραφία φοιτητών – κρατουμένων στις φυλακές Αβέρωφ, 1927.
Αρχείο ΕΡΤ/ Συλλογή Πέτρου Πουλίδη.

 

Στιγμιότυπο με φοιτητές και αστυνομικούς κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στο χώρο έξω από το Πανεπιστήμιο, 1927.
Αρχείο ΕΡΤ/ Συλλογή Πέτρου Πουλίδη.

 

Ανακοίνωση σχετικά με την υποβολή ψηφίσματος διαμαρτυρίας προσφυγικών φοιτητικών οργανώσεων μετά τον αποκλεισμό απόρων φοιτητών και φοιτητριών από το Πανεπιστήμιο, λόγω της μη ψήφισης της ατελούς εγγραφής προσφύγων, εφ. Ελεύθερο Βήμα, 16 Μαΐου 1928.

 

Επιστολή της Εκτελεστικής Επιτροπής προσφυγικών φοιτητικών οργανώσεων προς την Πρυτανεία του ΕΚΠΑ με την οποία παρακαλούσε να γίνει δεκτή η συμμετοχή των προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών στις εξετάσεις, εφόσον σύντομα θα επιλυόταν το ζήτημα της ατελούς εγγραφής. Σημείωση: σε περίπτωση μη ψήφισης της μερικώς ή ατελούς εγγραφής, οι εξετάσεις μπορούσαν να θεωρηθούν άκυρες, εάν δεν καταβαλλόταν το απαιτούμενο ποσό, 18 Μαΐου 1928.

 

Καταγγελία για αποκλεισμό από το συσσίτιο φτωχών φοιτητών και φοιτητριών έπειτα από παρέμβαση του Υπουργείου Πρόνοιας, γεγονός που δημιούργησε διαμαρτυρίες και εντάσεις. Απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής Προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών για συγκέντρωση στο Πολιτικό γραφείο του Πρωθυπουργού, εφ. Ριζοσπάστης, 18 Ιουνίου 1928.

 

Αίτημα της Εκτελεστικής Επιτροπής Προσφυγικών Φοιτητικών Οργανώσεων προς την Πρυτανεία του ΕΚΠΑ προκειμένου να λάβει άδεια σύγκλησης συνέλευσης με θέματα το συσσίτιο και την ατελή εγγραφή, 4 Οκτωβρίου 1928.

 

Άρθρο σχετικά με διαμαρτυρία της Εκτελεστικής Επιτροπής των προσφυγικών οργανώσεων στον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας και την παράκληση για επανεγγραφή των αποκλεισθέντων φοιτητών, εφ. Ριζοσπάστης, 4 Οκτωβρίου 1928.

 

Στιγμιότυπο από συγκέντρωση φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά την περίοδο της απεργίας του 1929.

 

Στιγμιότυπο από συγκέντρωση φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά την περίοδο της απεργίας του 1929.

 

Στιγμιότυπο από συγκέντρωση φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά την περίοδο της απεργίας του 1929.

 

Ανακοίνωση με τα αιτήματα που κατέθεσε η πενταμελής επιτροπή απόρων προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών στο Υπουργείο Πρόνοιας, εφ. Ελεύθερο Βήμα, 24 Οκτωβρίου 1929.

 

Ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Προσφύγων Φοιτητών για την επίτευξη λειτουργίας φοιτητικού συσσιτίου στην Πλάκα, εφ. Ελεύθερο Βήμα, 25 Οκτωβρίου 1929.

 

Ανακοίνωση σχετικά με συγκεντρώσεις προσφύγων φοιτητών και φοιτητριών με αίτημα την επαναλειτουργία του συσσιτίου μετά τη διακοπή του λόγω εξάντλησης των 60.000 δρχ. που είχε διαθέσει το κράτος, εφ. Ριζοσπάστης, 1 Δεκεμβρίου 1929.

 

Πρωτοσέλιδο σχετικά με τις διαμαρτυρίες φοιτητών και φοιτητριών, εφ. Ακρόπολις, 29 Νοεμβρίου 1929 (1/4).

 

Άρθρο για τις αιματηρές σκηνές που εκτυλίχθηκαν μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας στον εξωτερικό χώρο του Πανεπιστημίου και του Γυμναστηρίου και τις διαμαρτυρίες της Ομοσπονδίας Φοιτητών προς τον Πρωθυπουργό. Φωτογραφία με φοιτητές και φοιτήτριες συγκεντρωμένους στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, εφ. Ακρόπολις, 29 Νοεμβρίου 1929 (2/4).

 

Άρθρο για τις συμπλοκές μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας. Η κυβέρνηση διαμήνυε ότι δεν θα υιοθετούσε τη διευκόλυνση της παροχής αθρόων διπλωμάτων, ενώ τα δίκαια αιτήματα των φοιτητών θα ικανοποιούνταν κατά το πλείστον. Ο πρωθυπουργός δήλωνε πως θεωρούσε τη στάση της αστυνομίας ενδεδειγμένη, ενώ η Φοιτητική Ομοσπονδία διαμαρτυρόταν, εφ. Ακρόπολις, 29 Νοεμβρίου 1929 (3/4).

 

Ανακοινωθέν της απεργιακής επιτροπής των φοιτητών για αποφυγή συγκεντρώσεων μετά από την απόφαση του διευθυντή της Αστυνομίας να απαγορεύσει κάθε συγκέντρωση, εφ. Ακρόπολις, 29 Νοεμβρίου 1929 (4/4).

 

Προκήρυξη της Απεργιακής Επιτροπής των Φοιτητών και κάλεσμα σε αγώνα για την αποδοχή των αιτημάτων τους, την επαναφορά των αποβληθέντων, την αποφυλάκιση των συλληφθέντων φοιτητών και τη σύγκληση Παμφοιτητικού Συνεδρίου, 1929.

 

Επιστολή της Αστυνομίας προς την Πρυτανεία του ΕΚΠΑ με την οποία παρακαλούσε να ασκηθεί πειθαρχικός έλεγχος στους φοιτητές και φοιτήτριες που συμμετείχαν στην Απεργιακή Επιτροπή φοιτητών, 1 Φεβρουαρίου 1930.

Άρθρο για το συσσίτιο φτωχών φοιτητών και φοιτητριών, που παρέμενε κλειστό, ενώ το Υπουργείο Παιδείας είχε αναλάβει τη διαχείρισή του, εφ. Ριζοσπάστης, 24 Νοεμβρίου 1930.

Βεβαίωση του Μικρασιατικού Συλλόγου «Η Ανατολή» για την παντελή απορία και ορφάνια του Βασιλείου Αγιορείτη, πρόσφυγα φοιτητή από την επαρχία της Πισσιδείας, 8 Μαρτίου 1933.

Πιστοποιητικό απορίας του Νικολάου Παπαπολίτη του Ιωάννου, πρόσφυγα ανταλλάξιμου από την Μάκρη της Μικράς Ασίας, από τον Παλλύκιο Μικρασιατικό Σύλλογο Ανταλλάξιμων «Η ΤΕΛΜΗΣΣΟΣ», 10 Μαρτίου 1933

Πιστοποιητικό του προσφυγικής καταγωγής εκ Προύσης, του Παναγιώτη Γ. Δημητρίου, από την Παμπροσφυγική Οργάνωση Άμυνας Δικαιούχων Ανταλλάξιμων Π.Ο.Α.Δ.Α., 21 Μαρτίου 1933.